Dogmat o nieomylności papieża

(...) Za zgodą świętego Soboru nauczamy i definiujemy jako dogmat objawiony przez Boga, że Biskup Rzymski, gdy mówi ex cathedra – tzn. gdy sprawując urząd pasterza i nauczyciela wszystkich wiernych, swą najwyższą apostolską władzą określa zobowiązującą cały Kościół naukę w sprawach wiary i moralności – dzięki opiece Bożej przyrzeczonej mu w osobie św. Piotra Apostoła posiada tę nieomylność, jaką Boski Zbawiciel chciał wyposażyć swój Kościół w definiowaniu nauki wiary i moralności. Toteż takie definicje są niezmienne same z siebie, a nie na mocy zgody Kościoła.
Jeśli zaś ktoś, co nie daj Boże, odważy się tej naszej definicji przeciwstawić, niech będzie wyłączony ze społeczności wiernych.

18 lipca każdego roku mija kolejna rocznica ogłoszenia dogmatu o nieomylności papieża. Papieska nieomylność w skrócie oznacza, że papież może być nieomylny gdy naucza w określony sposób, a nie, że jest nieomylny cały czas. Papieże bardzo rzadko powołują się na ten autorytet, a jeśli to robią, to tylko gdy głoszą coś ostatecznie wiążącego dla całego Kościoła. Wydarzenie to było zapalnikiem do powstania niezależnego ruchu starokatolickiego.

W roku 1867 uroczyście obchodzono 1800-lecie śmierci św. Piotra i Pawła. Ultramontaniści (kierunek polityczny postulujący podporządkowanie lokalnych kościołów rzymskokatolickich różnych krajów decyzjom papieża) uważali, że jest to najlepszy moment na ogłoszenie dogmatu o prymacie i nieomylności papieża. Wówczas jasne stało się, że może to nastąpić na spodziewanym soborze. Pius IX (1792-1878) wspomniał o zamiarze zwołania soboru już w 1864 roku, ale oficjalnie wypowiedział się na ten temat w 1867 roku. W następnym roku zaprosił na obrady biskupów z całego świata, wyznaczając 8 grudnia 1869 roku na otwarcie inauguracyjnej sesji. Był to XX sobór w Kościele katolickim.

Ks. prof. Ignacy von Döllinger (1799-1890), gdy tylko spostrzegł, że I Sobór Watykański może przyjąć nową naukę, czynił wszystkie możliwe zabiegi, aby przeszkodzić ogłoszeniu tych dogmatów. We Francji, a przede wszystkim w Niemczech, wybitni teolodzy razem z nim wzywali do stawienia oporu. Wzburzenie było tak wielkie, że katoliccy biskupi Niemiec wydali w dniu 1 września 1869 roku uspokajający list pasterski, zapewniający, iż bezpodstawne są obawy, jakoby na Soborze miały być ogłoszone jakieś nowe dogmaty. Jednocześnie wystosowali oni do papieża pismo, w którym stwierdzili, że "ogłoszenie obu dogmatów jest niewskazane"

Podczas obrad Soboru Watykańskiego I (8 grudnia 1869-19 lipca 1870) odbyło się 89 posiedzeń generalnych. Przedyskutowano tylko dwa schematy, zanim Sobór przerwano z powodu wojny francusko-pruskiej (19 lipca 1870-10 maja 1871). Najpierw analizowano schemat "De fide catholica" ("O wierze katolickiej"), składający się z 18 rozdziałów. Po długich dyskusjach dekret ten został przyjęty jednomyślnie w dniu 24 kwietnia 1870 roku. Kontrowersje wywołał inny schemat "De ecclesia Christi" ("O Kościele Chrystusa"), zawierający 15 rozdziałów i 21 kanonów. Dyskusja nad tym zbiorem trwała od 13 maja 1870 roku do 18 lipca 1870 roku, kiedy odbyło się czwarte posiedzenie, na którym przyjęto tę konstytucję, ogłoszoną w bulli "Pastor aeternus".

Trzy rozdziały o prymacie, do których została zredukowana pierwotna konstytucja "O Kościele Chrystusa", uzupełnia rozdział o nieomylności papieża: „Nauczamy i definiujemy jako dogmat objawiony przez Boga, że Biskup Rzymski, gdy mówi ex cathedra, to znaczy, gdy sprawując urząd pasterza i nauczyciela wszystkich wiernych, swą najwyższą apostolską władzą określa zobowiązującą cały Kościół naukę w sprawach wiary i obyczajów - dzięki opiece Bożej przyrzeczonej mu w osobie św. Piotra Apostoła, posiada tę nieomylność, jaką Boski Zbawiciel chciał, aby Kościół jego był obdarzony w definiowaniu nauki wiary i definicje są niezmienne same z siebie, a nie na mocy zgody Kościoła". Definicja została uzupełniona zdaniem: „Jeśli zaś ktoś, co nie daj Boże, odważy się przeczyć tej naszej definicji, niech będzie wykluczony ze społeczności wiernych".

Ta anatema miała dla przyszłych starokatolików konkretne następstwa: ekskomunikowano wielu wybitnych teologów, którzy odrzucili te dogmaty, a wśród nich ks. prof. Ignacego von Döllingera. W dniu 28 marca 1871 roku, ks. prof. Döllinger napisał wymowne słowa do metropolity monachijskiego Gregora von Scherera (1804-1877): „Nauki soboru nie mogę przyjąć jako chrześcijanin, teolog, historyk i obywatel". Natomiast ks. prof. Franz Heinrich Reusch (1823-1900) z Bonn mówił, że „jego katolickie sumienie zabrania mu przyjęcia podwójnej doktryny Vaticanum I, ponieważ jest ona niezgodna z Pismem Świętym i tradycją starożytnego Kościoła, która nas obowiązuje jako katolickich kapłanów".

25 sierpnia 1870 roku w Norymberdze 12 teologów ogłosiło deklarację odrzucającą bullę "Pastor aeternus". Przeciwnicy Soboru Watykańskiego I stali na stanowisku, że nowe dogmaty dają początek zupełnie nowemu Kościołowi, który nie ma nic już wspólnego z Kościołem z okresu pierwszego tysiąclecia. Kiedy okazało się, że zdanie papieża pozostaje niewzruszone, duchowni postanowili jako przywódcy starokatoliccy wraz ze swoimi zwolennikami zorganizować w poszczególnych krajach wspólnoty starokatolickie.

Karl Benzinger (1873) - Rycina przedstawiająca obrady I Soboru Watykańskiego

Przy okazji prezentujemy artykuł z prasy katolickiej, opisujący wprowadzenie dogmatu, w który katolicki lud wierzyć musi:

"DOGMAT O NIEOMYLNOŚCI PAPIEŻA

Narastająca krytyka wobec Najwyższego Pasterza Kościoła Świętego - Ojca Świętego Benedykta XVI skłoniła nas do przypomnienia sobie jednego z dogmatów wiary katolickiej - Dogmatu o Nieomylności Papieża. Podczas Soboru Watykańskiego I uchwalono pierwszą Konstytucję Dogmatyczną o Kościele Chrystusowym "Pastor aeternus", zawierającą Dogmat o Nieomylności Papieża, nauczającego oficjalnie w sprawach wiary i moralności.

Oto jej fragmenty:

"Zatem ten nigdy nie ustający charyzmat prawdy i wiary został przez Boga udzielony św. Piotrowi oraz jego następcom na tej Stolicy dla wypełniania ich wzniosłego urzędu dla zbawienia wszystkich ludzi, aby cała owczarnia Chrystusa odwrócona przez nich od pokarmu skażonego błędem, karmiona była nauką z nieba, aby po usunięciu okazji do schizmy cały Kościół był zachowany w jedności i wsparty na swoim fundamencie trwał mocno przeciwko bramom piekielnym. Skoro zaś w obecnej epoce, która tak bardzo potrzebuje zbawiennej skuteczności urzędu apostolskiego, tak wielu jest ludzi, którzy występują przeciwko jego autorytetowi, uważamy za absolutnie konieczne, aby uroczyście potwierdzić przywilej, który Jednorodzony Syn Boży zechciał połączyć z najwyższym urzędem pasterskim. My zatem, wiernie zachowując tradycję otrzymaną od początku wiary chrześcijańskiej, na chwałę Boga, naszego Zbawiciela, dla wywyższenia religii katolickiej i dla zbawienia narodów chrześcijańskich, za zgodą świętego soboru, nauczamy i definiujemy jako dogmat objawiony przez Boga, że gdy biskup Rzymu przemawia ex cathedra, to znaczy, gdy wykonując urząd pasterza i nauczyciela wszystkich chrześcijan, na mocy swego najwyższego apostolskiego autorytetu określa naukę dotyczącą wiary lub moralności obowiązującą cały Kościół, dzięki opiece Bożej obiecanej mu w [osobie] św. Piotra, wyróżnia się tą nieomylnością, w jaką boski Zbawiciel zechciał wyposażyć swój Kościół dla definiowania nauki wiary lub moralności. Dlatego takie definicje biskupa Rzymu - same z siebie, a nie na mocy zgody Kościoła - są niezmienialne. Gdyby zaś ktoś, nie daj Boże, odważył się sprzeciwiać tej naszej definicji - niech będzie wyklęty".1

"Dlatego nauczamy i wyjaśniamy, że Kościół rzymski, z rozporządzenia Pana posiada nad wszystkimi innymi [kościołami] pierwszeństwo zwyczajnej władzy, oraz że ta jurysdykcyjna władza biskupa Rzymu, która jest rzeczywiście biskupia, jest bezpośrednia: wobec niej obowiązani są zachować hierarchiczne podporządkowanie i prawdziwe posłuszeństwo pasterze i wierni wszelkiego obrządku i godności, każdy z osobna i wszyscy razem, i to nie tylko w sprawach wiary i moralności, ale także w kwestiach dotyczących dyscypliny i kierowania Kościołem rozproszonym po całym świecie; w ten sposób, żeby - przez zachowanie jedności zarówno wspólnoty, jak i wyznawania tej samej wiary z biskupem Rzymu - Kościół Chrystusa był jedną owczarnią wokół jednego najwyższego pasterza. To jest nauka prawdy katolickiej, od której nikt nie może odstąpić bez utraty wiary i zbawienia".2

"Nieomylność papieska została orzeczona przez Sobór Watykański, a ktokolwiek odważyłby się sprzeciwiać tej definicji, ten stałby się heretykiem i podlega wykluczeniu z Kościoła.…[Kościół] sprzeciwiając się nowym błędom określił po prostu, że nieomylność Papieża, zawarta już w Piśmie Świętym i w Tradycji, jest prawdą objawioną przez Boga, a więc należy w nią wierzyć jako w dogmat czyli artykuł wiary".3

Papież Paweł VI o aktualności Soboru Watykańskiego: "Sobór Watykański I jest aktualny dzięki swojej doktrynie. Trzeba pamiętać, że dogmaty Kościoła mogą być aktualne z dwóch względów: po pierwsze ze względu na treść zawartej w nich nauki objawionej, są to bowiem autorytatywne określenia nauki Bożej zawartej w Piśmie Świętym lub płynącej z nauczania apostolskiego a przekazanej przez Tradycję. Dogmaty są treścią wiary przemyślanej i przeżywanej, wyznawanej przez Kościół, to znaczy przez Lud Boży ożywiony Duchem Świętym i pouczany przez autorytatywnego i kwalifikowanego świadka, jakim jest Papież i Biskupi z Nim. I pod tym względem dogmaty Kościoła są zawsze aktualne, tzn. są zawsze prawdziwe tą prawdą Bożą i nadprzyrodzoną, do której się odnoszą. Prawda Boża nie zmienia się, dlatego dogmaty wiary są zawsze aktualne, tzn. są zawsze prawdziwe".4

Dogmat ten jest niezmienny i zawsze obowiązujący. Nauka Soboru Watykańskiego II jest kontynuacją dogmatu o nieomylności Papieża ogłoszonej na Soborze Watykańskim I.

Przypisy:
1. Sesja IV, rozdział IV, 34-37.
2. Sesja IV, rozdział IV, 17-18.
3. Katechizm św. Piusa X "Vademecum katolika", str. 55.
4. Audiencja Generalna 10.12.1969r. "

"Następnie zrozumiałam, że Dogmat nieomylności Papieża jest bluźnierstwem przeciwko Bogu, a rozdawanie odpustów w Kościele Rzymsko-Katolickim jest kłamstwem, bo do Zasług Jezusa Chrystusa ma każda dusza i to w takim stopniu, w jakim sama zechce korzystać, albowiem On każdą odkupił i za wszystkich umarł" (Notatki rekolekcyjne z 1911 roku z własnoręcznego rękopisu Mateczki Marii Franciszki Kozłowskiej-założycielki mariawityzmu)

Pomimo istnienia wielu dokumentów papieskich, nie wydano żadnego zestawienia papieskich wypowiedzi nieomylnych. Częściowe zestawienia takich wypowiedzi można znaleźć w różnych opracowaniach, z których w języku polskim jest Breviarium Fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła, opracowane pod kierunkiem jezuitów – Stanisława Głowy i Ignacego Biedy. Status kanoniczny zawartych w tym opracowaniu wypowiedzi jest z reguły podany w poprzedzających je wstępach.

Dwoma przypadkami, w których katoliccy teolodzy zgadzają się co do statusu papieskich wypowiedzi, są:

• ustanowienie dogmatu o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny w konstytucji Ineffabilis Deus papieża Piusa IX (wydanej przed sformułowaniem dogmatu o nieomylności),
• ustanowienie dogmatu o wniebowzięciu Najświętszej Maryi Panny w konstytucji Munificentissimus Deus papieża Piusa XII.

Dogmat został w pełni zaakceptowany dopiero w 1881 roku, kiedy to ostatni jego przeciwnik, biskup Josip Juraj Strossmayer, ostatecznie uznał papieską nieomylność.

Wśród kwestii, które papieża orzeka nieomylnie, tradycyjna teologia wymienia:
1. dogmaty i wszelkie zagadnienia dotyczące objawionej wiary i moralności;
2. prawdy i fakty, które nierozerwalnie są związane z nauką objawioną;
3. rozumienie Pisma św. i Świętej Tradycji;
4. kwestie związane ze czcią Bożą i życiem chrześcijańskim;
5. prawo kościelne i reguły życia doskonałego, na których opierają się zakony;
6. rozpowszechniona jest również opinia teologiczna, według której nieomylność papieska angażuje się w akcie kanonizacji.


Teolog i duchowny rzymskokatolicki Hans Küng  nawołujący do debaty na temat dogmatu o nieomylności papieża przez Jana Pawła II został usunięty z katedry teologii. Krytykę dogmatu zawarł Küng w pracy Nieomylny?. Publikacja została wydana w Polsce w 1995 roku.


Źródła:
https://www.facebook.com/starokatolicyzm/posts/717402019082509?__tn__=K-R
https://pl.wikipedia.org/wiki/Dogmat_o_nieomylno%C5%9Bci_papie%C5%BCa
https://pl-pl.facebook.com/KosciolKatolickiMariawitow/posts/2656054327965131?__tn__=-R