Obowiązkowe śluby cywilne we Francji
► 20 września 1792 roku wprowadzono we Francji obowiązkowe śluby cywilne.
W prawie rodzinnym ustawodawstwo rewolucyjne wprowadziło istotne zmiany inspirowane ideologią liberalizmu, zmierzające do rozluźnienia krępujących jednostkę tradycyjnych więzów rodzinnych. Osłabieniu uległa spoistość dawnej feudalnej struktury rodziny opartej na patriarchalnej władzy rodzicielskiej. Dekret z 28 sierpnia 1792 roku znosił nieograniczoną w czasie władzę ojcowską, która w krajach prawa pisanego była ukształtowana na wzór wszechwładnej rzymskiej patriae potestatis. Zniesiono obowiązek uzyskania zezwolenia ojca na zawarcie małżeństwa przez nupturientów po ukończeniu dwudziestego pierwszego roku życia. Reakcją przeciw feudalnej strukturze rodziny było także rozszerzenie praw dzieci nieślubnych.
Radykalnym przeobrażeniom w duchu laicyzacji i liberalizacji stosunków rodzinnych uległo osobowe prawo małżeńskie, które dotychczas było regulowane normami wyznaniowymi. Jeszcze przed wybuchem Rewolucji, w 1787 roku, wprowadzono śluby cywilne dla niekatolików. Konstytuanta uznała małżeństwo za kontrakt cywilny, co zostało expressis verbis zapisane w Konstytucji z 1791 roku. Na tej podstawie wydano ustawę z 20-25 września 1792 roku zawierającą szczegółowe regulacje dotyczące małżeństwa jako umowy cywilnoprawnej ze wszystkimi płynącymi stąd skutkami m.in. co do formy jej zawarcia czy rozwiązania przez rozwód. Dążenie do pełnej laicyzacji i liberalizacji związku małżeńskiego doprowadziło do zniesienia niemal wszystkich znanych prawu kanonicznemu przeszkód małżeńskich. Zakres przeszkód z tytułu pokrewieństwa został ograniczony jedynie do krewnych w linii prostej i rodzeństwa.
Ustawa z 1792 roku była aktem prawnym o przełomowym znaczeniu, jeśli idzie o sytuację prawną kobiety w małżeństwie. Usunięto najbardziej jaskrawe przejawy władzy męża nad żoną znane prawom przedrewolucyjnym, jak prawo cielesnego karcenia żony, ius castigandi, czy też prawo zamknięcia żony cudzołożnej w klasztorze. Ideą nowych regulacji prawnych było dążenie do zapewnienia równoprawnej pozycji małżonków w czasie trwania związku małżeńskiego, jak również równych praw do jego rozwiązania.
Dopuszczalność rozwodu była uzasadniona naturalnym prawem do wolności indywidualnej, której zaprzeczeniem byłoby jakiekolwiek zobowiązanie o charakterze nieodwołanym. Przyczyny żądania rozwodu zakreślono szeroko. Obok rozwodu za obopólną zgodą jedna strona mogła wystąpić o rozwiązanie małżeństwa mi.in. z powodu niezgodności charakterów, choroby psychicznej współmałżonka, skazania na ciężkie kary, a także dłuższej nieobecności bez podania przyczyn. Zniesiono instytucję separacji od łoża, która przez wymóg zachowania wierności małżeńskiej stanowiła w istocie – jak mówiono – naruszenie indywidualnej wolności człowieka, jak również naruszenie swobody do ponownego małżeństwa (notabene tymi samymi argumentami operowano przy zniesieniu celibatu księży). Wraz z pogłębianiem się fali rewolucyjnej postanowienia dekretu uległy dalszej liberalizacji na mocy poprawki z 4 floréala roku III, na podstawie której rozwód następował automatycznie po 6 miesiącach faktycznej separacji. Ale już niebawem nastąpił odwrót od dotychczasowej polityki, a prawem z 15 thermidora roku III zarządzono rewizję akt rozwodowych w celu ograniczenia zbyt dużej swobody w praktyce rozwiązywania małżeństw. Łącznie w Paryżu liczbę rozwodów szacuje się w latach 1792-1803 na około trzynaście tysięcy. Zważywszy, iż ślubów było około pięćdziesięciu tysięcy – co czwarte małżeństwo kończyło się rozwodem.
W prawie rewolucyjnym nastąpiło również ustawowe uregulowanie instytucji wolnych związków, konkubinatów. Ważnym krokiem ustawowym w tej materii było nawet przyznanie dzieciom z takich związków praw spadkowych po ojcu i matce, za: I. Malinowska-Kwiatkowska, Małżeństwo przed urzędnikiem świeckim w przedrewolucyjnej Francji, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Prawo” 1990, z. 30; K. Sójka-Zielińska, Wielkie kodyfikacje cywilne. Historia i współczesność, Warszawa 2009; P. Pomianowski, Rozwód w prawie francuskim w latach 1792-1816, "Studia Iuridica Lublinensia" 2016, nr 3.
Źródło:
https://www.facebook.com/rewolucjafrancuska/photos/a.993877777316417/1974067042630814/?type=3&theater
W prawie rodzinnym ustawodawstwo rewolucyjne wprowadziło istotne zmiany inspirowane ideologią liberalizmu, zmierzające do rozluźnienia krępujących jednostkę tradycyjnych więzów rodzinnych. Osłabieniu uległa spoistość dawnej feudalnej struktury rodziny opartej na patriarchalnej władzy rodzicielskiej. Dekret z 28 sierpnia 1792 roku znosił nieograniczoną w czasie władzę ojcowską, która w krajach prawa pisanego była ukształtowana na wzór wszechwładnej rzymskiej patriae potestatis. Zniesiono obowiązek uzyskania zezwolenia ojca na zawarcie małżeństwa przez nupturientów po ukończeniu dwudziestego pierwszego roku życia. Reakcją przeciw feudalnej strukturze rodziny było także rozszerzenie praw dzieci nieślubnych.
Radykalnym przeobrażeniom w duchu laicyzacji i liberalizacji stosunków rodzinnych uległo osobowe prawo małżeńskie, które dotychczas było regulowane normami wyznaniowymi. Jeszcze przed wybuchem Rewolucji, w 1787 roku, wprowadzono śluby cywilne dla niekatolików. Konstytuanta uznała małżeństwo za kontrakt cywilny, co zostało expressis verbis zapisane w Konstytucji z 1791 roku. Na tej podstawie wydano ustawę z 20-25 września 1792 roku zawierającą szczegółowe regulacje dotyczące małżeństwa jako umowy cywilnoprawnej ze wszystkimi płynącymi stąd skutkami m.in. co do formy jej zawarcia czy rozwiązania przez rozwód. Dążenie do pełnej laicyzacji i liberalizacji związku małżeńskiego doprowadziło do zniesienia niemal wszystkich znanych prawu kanonicznemu przeszkód małżeńskich. Zakres przeszkód z tytułu pokrewieństwa został ograniczony jedynie do krewnych w linii prostej i rodzeństwa.
Ustawa z 1792 roku była aktem prawnym o przełomowym znaczeniu, jeśli idzie o sytuację prawną kobiety w małżeństwie. Usunięto najbardziej jaskrawe przejawy władzy męża nad żoną znane prawom przedrewolucyjnym, jak prawo cielesnego karcenia żony, ius castigandi, czy też prawo zamknięcia żony cudzołożnej w klasztorze. Ideą nowych regulacji prawnych było dążenie do zapewnienia równoprawnej pozycji małżonków w czasie trwania związku małżeńskiego, jak również równych praw do jego rozwiązania.
Dopuszczalność rozwodu była uzasadniona naturalnym prawem do wolności indywidualnej, której zaprzeczeniem byłoby jakiekolwiek zobowiązanie o charakterze nieodwołanym. Przyczyny żądania rozwodu zakreślono szeroko. Obok rozwodu za obopólną zgodą jedna strona mogła wystąpić o rozwiązanie małżeństwa mi.in. z powodu niezgodności charakterów, choroby psychicznej współmałżonka, skazania na ciężkie kary, a także dłuższej nieobecności bez podania przyczyn. Zniesiono instytucję separacji od łoża, która przez wymóg zachowania wierności małżeńskiej stanowiła w istocie – jak mówiono – naruszenie indywidualnej wolności człowieka, jak również naruszenie swobody do ponownego małżeństwa (notabene tymi samymi argumentami operowano przy zniesieniu celibatu księży). Wraz z pogłębianiem się fali rewolucyjnej postanowienia dekretu uległy dalszej liberalizacji na mocy poprawki z 4 floréala roku III, na podstawie której rozwód następował automatycznie po 6 miesiącach faktycznej separacji. Ale już niebawem nastąpił odwrót od dotychczasowej polityki, a prawem z 15 thermidora roku III zarządzono rewizję akt rozwodowych w celu ograniczenia zbyt dużej swobody w praktyce rozwiązywania małżeństw. Łącznie w Paryżu liczbę rozwodów szacuje się w latach 1792-1803 na około trzynaście tysięcy. Zważywszy, iż ślubów było około pięćdziesięciu tysięcy – co czwarte małżeństwo kończyło się rozwodem.
W prawie rewolucyjnym nastąpiło również ustawowe uregulowanie instytucji wolnych związków, konkubinatów. Ważnym krokiem ustawowym w tej materii było nawet przyznanie dzieciom z takich związków praw spadkowych po ojcu i matce, za: I. Malinowska-Kwiatkowska, Małżeństwo przed urzędnikiem świeckim w przedrewolucyjnej Francji, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Prawo” 1990, z. 30; K. Sójka-Zielińska, Wielkie kodyfikacje cywilne. Historia i współczesność, Warszawa 2009; P. Pomianowski, Rozwód w prawie francuskim w latach 1792-1816, "Studia Iuridica Lublinensia" 2016, nr 3.
Źródło:
https://www.facebook.com/rewolucjafrancuska/photos/a.993877777316417/1974067042630814/?type=3&theater
Komentarze
Prześlij komentarz