Pozwalam sobie opublikować moją polemikę z często powtarzającymi się błędnymi poglądami na temat Zaratusztrianizmu
„Wiele doktryn wiary chrześcijańskiej ma podobieństwo w zaratusztrianizmie, np. Narodzenie z dziewicy, syn Boga i zmartwychwstanie.”
Nieprawda nie ma w zaratusztrinizmie pojęcia narodzin Boga z dziewicy, Ahura Mazda jest odwieczny i nie narodził się. Także Prorok Zaratusztra był synem zwykłej kobiety i poczęty został w naturalny sposób.
Nieprawda druga nie ma pojęcia syna Bożego. Zaratusztra nie był synem Boga, był zwykłym człowiekiem
Teza 2. „Niektórzy uczeni twierdzą, że Zoroaster mieszkał (żył) między 1500 a 1200 rokiem pne.”
Zapis jest tendencyjny. Nie niektórzy uczeni, ale zdecydowana większość współczesnych uczonych. Język Gath Zaratusztry jednoznacznie wskazuję na datowanie 1500-1200 pne. Analiza języka awestyjskiego wykazała, że gathy są zapisane w pierwotnej formie języka indoirańskiego, wcześniejszej nawet niż język hinduskich Wed. W VI-V w p.n.e. Persowie nie posługiwali się już tym językiem. Również korelacja między organizacją społeczną opisaną w Ghatach, a archeologiczną kulturą Yaz wskazuje na drugie tysiąclecie przed naszą erą. Polskie źródła w większości powtarzają przestarzałe datowanie.
Teza 3. Dotycząca źródeł starożytnych, braku wzmianek o Zaratustrze i datowaniu jego życia na V-VI w pne jest nieprawdziwa. Jest wręcz odwrotnie, historycy greccy datowali życie Zaratusztry na jeszcze wcześniejsze czasy: Diogenes wspomina o przekonaniu Hermodorusa, że Zaratusztra żył pięć tysięcy lat przed wojną trojańską , co oznaczałoby, że żył około 6200 roku pne. Suda z X wieku podaje datę "500 lat przed Platonem " pod koniec X wieku pne. Pliniusz Starszy powołując się na Eudoksosa, który umieścił jego śmierć sześć tysięcy lat przed Platonem, 6300 pne. Według Pliniusza Starszego, było dwóch Zaratusztrów. Pierwszy żył tysiące lat temu, podczas gdy drugi towarzyszył Kserksesowi I w inwazji na Grecję. Ksantus z Lidii, Eudoksus, Arystoteles, Hermippus Ateńczyk uważali, że żył on sześć tysięcy lat przed inwazją Kserksesa I na Grecję w 480 roku pne. Pomijam fakt iż historycy greccy pisali swoje pisma z pozycji wrogiej w stosunku do Persów i sporo tam fantazji. Brak informacji o Zaratusztrze u Herodota nie podważa jego istnienia, aczkolwiek o zaratusztrianizmie, historyk ten wspomina kilkakrotnie.
Teza 4. „Zaratusztrianizm (zoroastryzm) pierwotnie był religią dualistyczną. Mianowicie, na początku było dwóch bogów. Jeden, doskonale dobry (Ahuramazda, gr. Ormuzd) i drugi, doskonale zły (gr. Aryman). Obecnie jest to religia monoteistyczna (tzw. parsizm), gdzie jedynie Ahuramazda jest bogiem.”
Teza ta jest nieprawdziwa. Pomylenie pojęć. Nie ma czegoś takiego jak Parsizm. Są Parsowie, którzy są jednym ze współcześnie istniejących odłamów Zaratusztrian. Sami Parsowie nie zdefiniowali czy ich zaratusztrianizm jest religią monoteistyczną, raczej jest to kwestia dysputy w środowisku Parsów. Inne odłamy zaratusztrian (Farsi i reformatorzy) uznają byt Aryman za realny. Nie ma więc jednej, ustalonej definicji zaratusztrianizmu jako dualizmu lub monoteizmu. Zaratusztrianizm jest dualistyczny i monoteistyczny zarazem. Zaratusztrianizm nie jest również jakąś formą pośrednią między politeizmem, a monoteizmem jest tak jak Buddyzm inną koncepcją religii. Kwestia jej doskonałości to już sprawa wiary, a nie naukowych dociekań.
Teza 5. „Trudno byłoby udowodnić, że Jezus czerpał z zaratusztrianizmu. Owszem, niektóre rzeczy są podobne w chrześcijastwie i zaratusztrianizmie (np. niebo i piekło albo ofiara bezkrwawa)”
Raczej łatwo na gruncie naukowy udowodnić silny wpływ Zaratusztrianizmu na judaizm i chrześcijaństwo. Zgadza się co do tego znakomita większość antropologów i badaczy religii, a także historyków. Istotny jest casus uwolnienia żydów z niewoli babilońskiej przez zaratusztriańskiego władcę Cyrusa i odbudowa świątyni jerozolimskiej ze środków króla Persów. Zacytuję tu jednego z badaczy, który idzie jeszcze dalej: Tak więc od momentu, w którym Żydzi po raz pierwszy nawiązali kontakt z Irańczykami, przejęli typową zoroastryjską doktrynę indywidualnego życia pozagrobowego, w którym otrzymuje się nagrodę lub karę.Ta zoroastryjska nadzieja zyskała pewniejszy grunt w okresie między testamentami, oraz w czasach Chrystusa była ona podtrzymywana przez faryzeuszy, których imię niektórzy uczeni interpretowali jako "perskie", to znaczy sektę najbardziej otwartą na wpływy perskie. (R.C. Zaehner, The Dawn & Twilight of Zoroastrianism:)
Teza 6. „W zaratusztrianizmie mamy dwóch bogów, którzy stworzyli człowieka.”
Teza niezgodna z rzeczywistą wykładnią zaratusztriańską. Człowieka stworzył Ahura Mazda dobry Bóg, a Aryman zabił Gayomarda. Ponadto Aryman nie ma mocy tworzenia, a tylko moc zniszczenia, i psucia
Teza 7. „Zaratusztrianie oddają zwłoki na żer sępom w tak zwanych „wieżach milczenia (dakhma) i jest to zwyczaj wyłącznie zaratusztriański”
Teza ma charakter raczej historyczny, obecnie jest czynna, jedna dakhma w Mumbaju (patrz zdjęcie) użytkowana przez kultywujących ten zwyczaj Parsów (emigrantów zaratusztriańskich, którzy uciekli przed prześladowaniami muzułmańskimi z Persji). Zwyczaj ten wynikał ze swoistej interpretacji konieczności zachowania czystości ziemi (ducha ziemi), ognia i wody jako świętych i dobrych tworów Boga, i pochodził z czasów Sasanidzkich (1500 lat po Zaratustrze). W starożytności zaratusztrianie chowali zwłoki w grobowcach skalnych (fot Naksze Rustam) lub w szczelnych sarkofagach. Obecnie dba się o odizolowanie zwłok przez umieszczenie ich w szczelnych grobowcach, a cmentarze zaratusztriańskie nie różnią się od innych. Dopuszcz się nawet kremację zwłok (głównie diaspora).
Zwyczaj ekspozycji zwłok (tak zwany pogrzeb powietrzny) i oddawania ich na żer padlinożernym ptakom był lub jest praktykowany przez wiele ludów (np. budowniczych Stonehenge, kulturę Gobkli Tepe w mezopotamii, indian z plemienia Siuksów, Mongołów), a jest do dziś praktyką tybetańskich buddystów (tak zwany dżhator). Zwłoki przewozi się na specjalne, odosobnione miejsce, zwane Doliną Buddy, niedaleko świętej góry Kajlas. Tam grabarze (Ragjapas) wielokrotnie nacinają powłoki ciała i zostawiają nagie zwłoki na żer sępów. Grubsze kości, pozostawione przez ptaki, są rozbijane na miazgę siekierą tak, aby ptaki mogły je zjeść.
Teza 8. Zaratusztrianie wierzą w Saoszjanta (Mesjasza, Zbawiciela) podobnie jak Żydzi i Chrześcijanie.
To nałożenie swego rodzaju kalki judeo-chrześcijańskiej na pojęcie zaratusztriańskiego Saoszjanta, co fałszuje jego obraz w ujęciu zaratusztriańskim.
Po pierwsze sam Zaratusztra pisał w Gathah wyłącznie o wielu Saoszjantach, dobrych ludziach, którzy zbawiają siebie i innych przez dobrą myśl, dobre słowo i dobry uczynek, a więc zbawienie nie jest domeną mitycznego Mesjasza, który jednym aktem zmywa grzech, lecz aktem dokonywanym przez każdego dobrego człowieka. Zbawienie w Zaratusztrianizmie nie jest uzależnione od woli i aktu zbawiciela, lecz leży w gestii każdego człowieka. Zaratusztra mówi nam, że zbawić możesz się tylko sam przez właściwe postępowanie, a innym dopomóc: Ci zbawiciele to ci, którzy postępują zgodnie z nauczaniem Ahura Mazdy "z czynami inspirowanymi przez Aszę (najwyższe prawo, ład, porządek)" (Jasna 48.12).
Po drugie: Pojęcie Saoszjant w ujęciu eschatologicznym po raz pierwszy pojawia się jako właściwe mu imię w młodszej Aweście. Rola Saoszjanta, czyli Astvat-ereta, jako przyszłego zbawcy świata jest krótko opisana w Jaszcie 19.88-96, gdzie jest powiedziane, że on osiągnie Frashokereti (ostateczna bitwa z Arymanem, złem), że uczyni świat doskonałym i nieśmiertelnym, i zło zostanie pokonane. Są to teksty późne opracowane między IX a XII w. naszej ery, bazujące na przekazach ustnych powtarzanych jako starożytna tradycja. Istnieje hipoteza, że takie pojęcie Saoszjanta zostało zapożyczone z religii chrześcijańskiej.
Te średniowieczne dzieła zoroastryjskiej tradycji przewidują trzech przyszłych wybawców, z których każdy jest Saoszjantem, z jednym na koniec każdego tysiącletniego okresu, który obejmuje ostatnie 3000 lat świata. Według tradycji (znaleziono na przykład wJamasp Namag ), pierwszy saoszjant zostanie nazwany Ushedar, drugi Ushedarmah a trzeci znowu będzie Saoszjant i doprowadzi ludzkość do ostatecznej walki ze złem.
Średniowieczne dzieła przynoszą także tradycję, w której trójka przyszłych wybawców zostaje zmitologizowana jako narodzonych z dziewic, kąpiących się w jeziorze, które cudownie zachowało nasienie proroka Zaratusztry. Różnice w ujęciu pojęcia i roli zbawiciela w zartusztrianiźmie w porównaniu do koncepcji judeochrześcijańskich są dość wyraźne i nie powinny być traktowane jako tożsame, tym bardziej iż objawienie samego Zaratusztry definiuje zbawiciela w sposób całkowicie odmienny.
teza 9. „Przybycie trzech królów do Betlejem i ofiarowanie darów Jezusowi, świadczy o uznaniu go przez kapłanów (magów, magoii, mobedów) zaratusztrian za Saoszjanta (Zbawiciela)”
Jedyna informacja o mędrcach (trzech królach) znajduje się w Ewangelii Mateusza (2,1-12), gdzie nie podano ich liczby. . W rozdziale drugim Ewangelii Mateusza, w opowieści o mędrcach przybywających ze Wschodu, pojawia się w oryginale termin "magoi" (magowie). Nawet wśród badaczy chrześcijańskich panują rozbieżne opinie co do historyczności postaci i wydarzenia.
Marco Polo przekazał taką wersję w Opisaniu Świata: „W staroirańskim świętym mieście Sziz oczekiwano co roku z napięciem narodzin Saoszjanta. Przewodzili tym zgromadzeniom magowie, a odbywały się one na wysokiej górze. Wedle podań i wierzeń Medów oraz Partów Saoszjant miał się narodzić w jakiejś grocie, do której drogę wskazywałaby widoczna dla wszystkich gwiazda.” W ten sposób Marco Polo stwierdza, że zaratusztrianie dalej oczekują Saoszjanta. A więc Jezus nie został przez nich za niego uznany w Betlejem.
Saoszjant w zaratusztrianizmie to wysłannik Ahura Mazdy, który pojawi się przed końcem świata jako obrońca ludzkości prowadzący ją do ostatniej, zwycięskiej bitwy z siłami zła Arymana.
Przypuszczalnie za panowania dynastii Achemenidów rozwinęła się koncepcja 3 mesjaszy, którzy mieli kolejno pojawiać się na początku każdego tysiąclecia rozpoczynając nowy etap egzystencji świata; ostatni Saoszjant zwany także — Astwatereta [‘ucieleśniający prawość’] będzie ostatecznym zbawicielem ludzkości.
W ukształtowanych później koncepcjach eschatologii zaratusztriańskiej Saoszjant jest zbawicielem wciąż oczekiwanym i wyglądanym, zwłaszcza przy "końcu świata". Ma nim być sam Zaratusztra lub Ahura Mazda, chociaż koncepcje jego przyszłego pojawiania się jako zbawiciela ulegały w ciągu wieków różnym modyfikacjom.
Według innej koncepcji Saoszjant - mesjasz, ma się narodzić 3000 lat po Zaratusztrze czyli prawdopodobnie w XXIV wieku (najczęściej przyjmuje się rok 2401), choć częste są do chwili obecnej spory w sprawie tej daty.
Żaden z odłamów zaratusztrian nie uznaje Chrystusa za Saoszjanta w sensie eschatologicznym (ostatecznym). Żadne źródło zaratusztriańskie z tej epoki nie odnotowuje również historii przekazanej przez św Mateusza. Widzą za to zaratusztrianie Jezusa jako jednego z wielu Saoszjantów według gath Zaratusztry przynoszących przed nim i po nim część światła Aszy (prawdy,prawa, ładu). Stąd szacunek zaratusztrian dla Chrystusowego przesłania miłości i głoszonego przez niego dobra.
Teza 10. „Zaratusztrianie są wyznawcami Diabła bo modlą się do ognia i słońca i wielu innych bożków, czyli demonów.
Kompletna bzdura, rozpowszechniana przez fanatycznych wyznawców innych religii, nie mających elementarnej wiedzy na temat zaratusztrianizmu.
a. Nie modlimy się do ognia i słońca tylko do Boga Ahura Mazdy. Ogień w świątyni jest jedynie symbolem światła Bożego, a słońce i inne światła zapalone przez Ahura Mazdę chwalimy jako jego cudowne twory dane ludziom by nie chodzili w ciemnościach Złego Ducha Arymana. Równie dobrze można by było twierdzić, iż chrześcijanie modlą się do krzyża lub obrazów, co jest oczywistą nieprawdą.
b. Zaratusztrianie nie modlą się do Diabła/Arymana, ponieważ jest straszliwym przeciwnikiem Boga i największym wrogiem ludzi, których stworzył Bóg. Jakże mogli by się modlić do sprawcy śmierci, cierpienia, chorób i wszelkiego zła, które dotyka człowieka i świat. Jakże mogli by się doń modlić i skazać się na upadek w jego otchłań.
c. Zaratusztrianie nie modlą się do bożków/demonów. Zaratusztra uznał wielobóstwo i wszelkie ofiary za kult dewów czyli demonów, przeklętych emanacji Arymana. Ahura Mazda-Bóg przekazał mu to w objawieniu i ostrzegł przed tymi „tworami Arcydemona”. Dlatego spisano VENDIDAD, zbiór modlitw i obrzędów religijnych, przeznaczonych do obrony przed źródłami skażenia złem. Proszą natomiast zaratusztrianie o wsparcie Ameszaspentów i Yazatów czyli dobrych emanacji/aspektów Boga. Jest to trochę podobne do wyznania wiary w trójcę świętą, lub do kultu Matki Bożej, Aniołów i Świętych (wstawiennictwo) w chrześcijaństwie. Niektóre odłamy zaratusztrian odrzucają kult Ameszaspentów i Yazatów podobnie jak kult świętych odrzucają protestaci, czy Świadkowie Jehowy.
Teza 11. „Zaratusztrianizm to religia Patriarchalna, w której kobietę uważa się za nieczystą i mającą się podporządkować mężczyźnie.”
Jest wręcz odwrotnie Bóg Ahura Mazda ma zarówno aspekt męski Ahura jak i żeński Mazda. Podobnie jego emanacje co implikuje równość obydwu pierwiastków także w tworach Boga. Podkreśla się w zaratusztrianizmie równość kobiet i mężczyzn pod każdym względem. Już w starożytności kobiety zaratusztriańskie mogły sprawować nawet najwyższą władzę królewską, dowodzić wojskiem, posiadać olbrzymie majątki na wyłączność niezależnie od męża, uczestniczyć aktywnie w sprawach kultu, rozwodzić się, zajmować różnymi zawodami i nauką. Zapisy na ten temat znajdują się w już w Gathach Zaratusztry. W 2011 roku ostatecznie uznano prawa kobiet do kapłaństwa. Nigdy kobieta zaratusztriańska nie była sprowadzona wyłącznie do roli żony i matki.
Mit o nieczystości kobiet wynika z zaratusztriańskiego nakazu ich oddalenia na czas ich miesiączki. Ze względów higienicznych nakazywano też powstrzymanie się na ten czas od kontaktów seksualnych. Miało to swoje uzasadnienie przy poziomie możliwości zachowania higieny w dawnych czasach. Nakazy zachowania czystości i higieny dotyczyły wielu aspektów życia zaratusztrian i do dziś uważane są za jeden ze sposobów przeciwstawiania się złu (choroby, śmierć, zatrucia, skażenia).
Zaratusztrianie i Zaratusztrianki z dumą mówią o swoim odwiecznym równouprawnieniu, szczególnie tam gdzie panują religie umniejszające prawa kobiet i podporządkowujące je mężczyznom.
Źródła:
https://www.facebook.com/Zaratusztrianie/posts/1663133433723514
https://pl-pl.facebook.com/Zaratusztrianie/posts/1664083713628486
https://www.facebook.com/Zaratusztrianie/photos/a.467199613316908.92385.157973627572843/1664167430286781/?type=3&theater
https://pl-pl.facebook.com/Zaratusztrianie/posts/1664334146936776
