Tekst składa się z przysłów, które zostały wybrane przez siedmiu Mędrców pochodzacych z różnych regionów Hellady, gdy spotkali się w Delfach i tam, na stelli w świątyni Apollina nakazali je wyryć ku nauce ludu. Odtąd, przez ponad dwadzieścia wieków były przewodnikiem dla kolejnych generacji Greków. Mędrcami tymi byli: Solon z Aten, Bias z Prieny, Pittakos z Mityleny, Tales z Miletu, Kleobulos z Lindos, Myzon z Chene i Chilon ze Sparty.
Co tyczy ich etycznego standardu, wszyscy możemy stwierdzić, że stoją na wyższym poziomie niż mozaistyczny dekalog bez roszczeń by być słowem jakiegokolwiek Boga, a jednocześnie uczą pełnego szacunku i posłuszeństwa Boskiej mocy.
Al.N. Oikonomides
Najstarszy zachowany tekst przykazań pochdzi z II w. p.n.e. i jest najstarszym greckim zachowanym tekstem dydaktycznym w ogóle. Przysłowia są lapidarne (od lapis - kamień, miały być wszak wyryte na kamieniu), a słowa greckie wieloznaczne, stąd możliwe jest więcej niż jedno poprawne tłumaczenia.
I.
Czcij Bogów Θεους σεβου
Podążaj za Bogami Επου θεωι
Kłaniaj się Bogu Προσκυνει το θειον
Wybieraj co miłe Bogom Οσια κρινε
&Świadcz za tym, co miłe Bogom Μαρτυρει οσια
Odwróć myśl od grzechu Αμαρτανων μετανοει
Szanuj Hestię Εστιαν τιμα
Podziwiaj wyrocznie Χρησμους θαυμαζε
Niewysłowione skrywaj Αρρητον κρυπτε
II.
Módl się o możliwe Ευχου δυνατα
Módl się o szczęście Ευτυχιαν ευχου
Szanuj siebie Σεαυτον αιδου
Czyń dobro sobie Σεαυτον ευ ποιει
Poznaj samego siebie Γνωθι σεαυτον
Bądź sobą Σαυτον ισθι
Żyj bez smutku Αλυπως βιου
Nie bądź niezadowolony z życia Τω βιω μη αχθου
Działaj bez żalu Πραττε αμετανοητως
Nic w nadmiarze Μηδεν αγαν
Chwal nadzieję Ελπιδα αινει
Zabiegaj o chwałę Δοξαν διωκε
Ciesz się dobrą sławą Ευφημος ιςθι
Wyrabiaj dobrą sławę Ευφημιαν ασκει
Nie porzucaj chwały Δοξαν μη λειπε
Walcz razem z chwałą Πονει μετ ευκλειας
Brzydź się Hańbą Ονειδος εχθαιρε
Broń się przed zniewagą Υβριν αμυνου
Czcij wstyd Αισχυνην σεβου
Rób, co powinieneś Ο μελλεις, δος
Strzeż uważnie Φυλακη προσεχε
III.
Nie chlub się siłą Επι ρωμη μη καυχω
Chwal to co szlachetne Καλον ευ λεγε
Wychwalaj cnotę Επαινει αρετην
Ćwicz szlachetność Ευγενειαν ασκει
Czyń co sprawiedliwe Πραττε δικαια
Od szlachetnego zaczynaj Εξ ευγενων γεννα
Sprawdzaj charakter Ηθος δοκιμαζε
Gardź nieprawością Κακιαν μισει
Stroń od niegodziwości Κακιας απεχου
Unikaj niesprawiedliwości Αδικα φευγε
IV.
Bądź miłośnikiem mądrości Φιλοσοφος γινου
Ubiegaj się o mądrość Σοφιαν ζηλου
Ćwicz rozum Φρονησιν ασκει
Słuchaj wszystkich Ακουε παντα
Ujrzyj co usłyszałeś Ακουων ορα
Rozważ co słyszysz Ακουσας νοει
Radź się mądrych Σοφοις χρω
Wiedz, czego się nauczyłeś Γνωθι μαθων
Używaj umiejętności Τεχνη χρω
Szanuj rozwagę Προνοιαν τιμα
Wiedząc czyń Γνους πραττε
Wiedząc mów Λεγε ειδως
Wstydź się kłamać Ψευδος αισχυνου
Nie zamęczaj się nauką Μανθανων μη καμνε
Nauczaj młodszych Νεωτερον διδασκε
V.
Władaj sobą Αρχε σεαυτου
Władaj nad strachem Το κρατουν φοβου
Panuj nad gniewem Θυμου κρατει
Panuj nad językiem Γλωτταν ισχε
Władaj okiem Οφθαλμοθ κρατει
Panuj nad przyjemnością Ηδονης κρατει
Trzymaj się dyscypliny Παιδειας αντεχου
VI.
Znaj właściwy czas Καιρον γνωθι
Akceptuj czas Καιρον προσδεχου
Odpowiadaj w czas Αποκρινου εν καιρω
Wierz w czas Χρονωι πιστευε
Rozpoznaj szczęście Τυχην νομιζε
Lub przypadki Τυχην στεργε
Nie wierz szczęściu Τυχη μη πιστευε
Działaj szybko Πραττε συντομως
Ryzykuj roztropnie Κινδυνευε φρονιμως
Przewiduj przyszłość Ορα το μελλον
Radź w czas Βουλευου χρονω
Gospodarz czasem Χρονου φειδου
Myśl jak śmiertelny Φρονει θνητα
Jako dziecko bądź stateczny Παις ων κοσμιος ισθι
Jako młodzieniec opanowany ηβων εγκρατης
W wieku średnim sprawiedliwym μεσος δικαιος
Jako starzec szczodry πρεσβυτης ευλογος
Akceptuj starość Γηρας προσδεχου
U końca bez smutku τελευτων αλυπος
Osiągnij kres bez lęku Περας επιτελει μη αποδειλιων
VII.
Nie używaj przysiąg Ορκω μη χρω
Uciekaj od przysiąg Εγγυην φευγε
Nie składaj obietnic Επαγγελου μηδενι
Przemawiaj szczerze Απλως διαλεγου
Nie wynoś się nad nikogo Υφορω μηδενα
VIII.
Szanuj dobrych Αγαθους τιμα
Słuchaj dobrych Αγαθου πειθου
Szanuj starszych Πρεσβυτερον αιδου
Szanuj błagających Ικετας αιδου
Rozmawiaj życzliwie Ομιλει πραως
Mów dobrze o każdym Ευλογει παντας
Życzliwy/Gościnny każdemu Φιλοφρονει πασιν
Będąc obcy działaj jak taki Ξενος ων ισθι
Nikogo nie zasmucaj Μη επι παντι λυπου
Bądź grzeczny Ευπροσηγορος γινου
Wyświadczaj przysługi Χαριν εκτελει
Pomagaj nie szkodząc Χαριζου αβλαβως
Bądź wdzięczny Ευγνωμων γινου
odwdzieczaj się χαριν αποδος
Przystawaj z podobnymi Ομοιοις χρω
Dąż do jednomyślności Ομονοιαν διωκε
Ćwicz zgodę Ομονοιαν ασκει
Wszystko spajaj Παςιν αρμοζου
IX.
Nikogo nie krytykuj Ψεγε μηδενα
Nie spieraj się z nieobecnym Αποντι μη μαχου
Oskarżaj obecnego Αιτιω παροντα
Sądź sprawiedliwie Κρινε δικαια
Sądź nieprzekupnie Αδωροδοκητος δικαζε
Rozdzielaj sprawiedliwość Το δικαιον νεμε
Znaj sędziego Κριτην γνωθι
X.
Uchodź przed nienawiścią Απεχθειαν φευγε
Oddalaj się od wrogów Εχθρας διαλυε
Gardź waśniami Εριν μισει
Nie zaczynaj krzywdy Μη αρχε υβριζειν
Gardź oszczerstwem Διαβολην μισει
Gardź zniewagą Υβριν μισει
Stroń od morderstwa Φονου απεχου
Nie polegaj na gwałcie Βιας μη εχου
Broń się przed wrogami Εχθρους αμυνου
Obawiaj się podstępu Δολον φοβου
XI.
Przynoś chwałę przodkom Προγονους στεφανου
Szanuj rodziców Γονεις αιδου
Staraj się zawrzeć małżeństwo Γαμειν μελλε
Ćwicz swych krewnych Συγγενεις ασκει
Panuj w małżeństwie Γαμους κρατει
Kieruj żoną Γυναικος αρχε
Wychowuj synów Υιους παιδευε
Kochaj kogo wychowujesz Ους τρεφεις αγαπα
Nie przeklinaj synów Υιοις μη καταρω
XII.
Kochaj przyjaźń Φιλιαν αγαπα
Strzeż przyjaźni Φιλιαν φυλαττε
Bądź życzliwy dla przyjaciół Φιλοις ευνοει
Bądź łaskawy dla przyjaciela Φιλω χαριζου
Pomagaj przyjaciołom Φιλοις βοηθει
Szanuj dobrodziejstwo Ευεργεςιας τιμα
Dziel się nieszczęściem Ατυχουντι συναχθου
XIII.
Nie gniewaj zmarłych Φθιμενους μη αδικει
Nie śmiej się ze zmarłych Επι νεκρω μη γελα
XIV.
Bądź społeczny Κοινος γινου
Przestrzegaj prawa Νομω πειθου
Poddawaj się sprawiedliwości Ηττω υπο δικαιου
Umrzyj za ojczyznę Θνησκε υπερ πατριδος
XV
Bogać się sprawiedliwie Πλουτει δικαιως
Gromadź własność uczciwie Δικαιως κτω
Bądź zamożny jako śmiertelnik Ευ πασχε ως θνητος
Nie wierz w bogactwo Πλουτω απιστει
Wypracuj własność Εργαζου κτητα
Nie porzucaj oszczędności Φειδομενος μη λειπε
Panuj nad wydatkami Δαπανων αρχου
Poluj na to co korzystne Το συμφερον θηρω
Strzeż swojego Ιδια φυλαττε
Używaj własności Χρω χρημασιν
Ciesz się tym, co posiadasz Κτωμενος ηδου
Bierz dla przyjemności Λαβε προς ηδονην
Dawaj ze swojego Εχων χαριζου
Niczego nie zazdrość Φθονει μηδενι
Stroń od cudzego Αλλοτριων απεχου
Oddawaj coś wziął Λαβων αποδος
Używaj współkorzystających Χρω τωι συľφερντ
Do Maksym zalicza się też słynne Poznaj samego siebie (gr. γνῶθι σεαυτόν), choć znajdowało się na frontonie świątyni, nie na steli.
Źródło tekstu greckiego i angielskiego przekładu:
Al.N. Oikonomides,Record of "The Commandments of the Seven Wise men" in the 3rd c. B.C., The Revered "Greek Reading-book" of the Hellenistic World. Dostępy tutaj
Źródło:
http://olympeion.pl/content/maksymy-delfickie
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz