Polsko-irańskie dziedzictwo językowe

CO W JĘZYKU POLSKIM Z JĘZYKA AWESTY
Polsko-irańskie dziedzictwo językowe

Co mają wspólnego słowianie z ludami indoirańskimi? Ano fakt, że Irańczycy jak i Europejczycy (w tym Słowianie) są odłamem ludów indoeuropejskich. Zamieszkiwali oni tereny na północ od Morza Czarnego – od Kaukazu aż po Karpaty – między V i III tysiącleciem p.n.e.Według zwolenników tej teorii ekspansja ludów indoeuropejskich przebiegała w kierunku Indii, a następnie Persji, Bliskiego Wschodu i Europy (niektórzy sugerują jednoczesne przemieszczanie się Indoeuropejczyków z ich pierwotnych siedzib w kierunku Europy Wschodniej).
Do niedawna wśród badaczy słowiańskich, szczególnie polskich, panowało powszechne przekonanie, że Słowianie znajdowali się na ziemiach polskich już w pierwszej fazie ekspansji Indoeuropejczyków, skąd w V i VI wieku wyruszyli na południe oraz na zachód. Jednocześnie wschodni odłam Słowian z terenów stepowych nad Dniestrem i Dnieprem wyruszył na Bałkany.
Obecnie w nauce dominuje pogląd, że obszaru wyjściowego migracji wszystkich Słowian należy szukać w dorzeczu środkowego i górnego Dniepru oraz Desny, na obszarze, na którym w pierwszych wiekach naszej ery (I-IV w. n.e.) archeolodzy wyróżniają archeologiczną kulturę kijowską. Jest więc możliwe, że zanim nastąpiło rozdzielenie się kultur stnowiliśmy z indoirańczykami jedną wspólnotę kulturową aż do końca III tysiąclecia p.n.e. Bezsprzecznie mamy więc wspólne korzenie etniczne, kulturowe i językowe.

Ludy indoirańskie około połowy trzeciego tysiąclecia p.n.e. zasiedlały obszar rozciągajacy się od północnych wybrzeży Morza Czarnego aż po stepy południowej Rosji (kultura potapowska), a nawet dalej, w głąb Azji Centralnej (kultura andronowska) Od czasów najdawniejszych ludy indo-irańskie poszerzały swoje terytoria, migrując falami na wschód i na południe, gdzie weszły w kontakt ze starożytnymi cywilizacjami Azji Centralnej (tzw. BMAC), pozostającymi pod silnym wpływem Mezopotamii i starożytnych Indii. Ludy te posługiwały się językami, które można nazwać poprzednikami starożytnego sanskrytu i języka awestyjskiego.

Podobieństwo języka awestyjskiego do języków słowiańskich zauważyli już badacze w XIX w., a współczesne badania lingwistyczne to potwierdzają. Nie należy oczywiście wyciągać z tego fałszywych i daleko idących wniosków typu: Indoirańczycy byli słowianami i Zaratusztra też. To już domena pseudonauki.

Jezyk awestyjski jest trudny do zaklasyfikowania jest , dzielony tradycyjnie na staroawestyjski i młodoawestyjski (w zależności od datowania poszczególnych partii Awesty). Ponieważ jest to język znany wyłącznie z tekstów o charakterze religijnym (przez stulecia przekazywanych droga ustną, aż do spisania w III wieku n.e.), naznaczony jest sporą dawka archaizmów, a leksyka języka jest dość niejednorodna, nawiązujaca niekiedy swymi formami do okresu sprzed rozpadu wspólnoty indoirańskiej, a wiec około 2000 lat p.n.e. Z tego też względu język ten określa się często jako centralny przejawiający zarówno cechy jezyków zachodnioiranskich, jak i wschodnioirańskich.

Zobaczmy więc jakie są te podobieństwa; Poniżej najbardziej charakterystyczne przykłady.

Polskie łowo po lewej, języki irańskie po prawej (w nawiasach po prawej słowa po awestyjsku)

LICZEBNIKI
jeden – jak, jeun
dwa – du, (awest. - dwa)
trzy - sa, dre (awest. - tri)
cztery – czahar,ćaar, (awest. - czatwar)
pięć – pendż, pancz, (awest. - pańca)
sześć - śszaś, aśaź
osiem - (awest. - aśta)
dziesięć – dah, das, (awest. - dasa)
sto – sad, set, sada (awest. - sataa)

ZAIMKI OSOBOWE
ja – az
mnie – mń, man, ma
ty – tu, du, te
my – am, ma,
nas – maa, mah, na
wy – śuma, wyn
was – wa

CZŁONKOWIE RODZINY
matka, mać - madar, mata (awestyjskie – mata)
brat – birdar, (awestyjskie – brata), brad
córka – dusztar (podobienstwo do ros. Doćera)
żona, kobieta – żn, zan,
gość – goaśtiś

ZWIERZĘTA
wilk – wurk, wurg (awest. Whaerka)
mysz – muś, muź
baran – baaran, bar
jeż -żużik, żuż
wydra – udrak, wyrd, (awest. - udra)
owca, paść – paszt, (awest. - pasu, rdzeń nawiązuje do słowa paść)
koza – (awest. - buuza)
wąż – (awest - aźi)

CZĘŚCI CIAŁA
brwi – bruu, brudżi
serce – zirdee, dil, zarda (awest. -zaredaya
pięta – pa, pad

SŁOWA ZWIĄZANE Z PRZYRODĄ I ŚWIATEM
ziemia -zamii,, zamiin, zimiśtan
drzewo, drewno, drzwi – dar, darśtan, daarwaza
góra – gar, argiw, (awest. - gairi)
jezioro – zraja, (awest. - zarajah, ros. ozero)
żółty – żer, zard
bury – boor, buur

INNE
cienki – (awest. - toańdź) tang
strach, trząść się – (awest. - tarś)
darzyć, posiadać, mieć – daar, daryn
wiedzieć – (awest. - zan, w rosyjskim znat)
znać osobę – zśnaasaatiy
umierać, mrzeć – (awest. - mar)
żyć, życie – żiin, żjaan, zandagi, żwand
dola, bóg – (awest. - baga)
sława – (awest. - srawah)
pies – (awest. - spaka, ros. Sobaka)
morda-głowa – (awest. - mereda)
chata – (awest. Kata, dom skład, spiżarka)
patrzeć-strzec – (awest. - patraai)
jeśli – (awest. - jezi)
noc – (awest. - nakstu)
jak – (awest. -jata)
jest – (awest. - asti)
moje, mnie – (awest. - mee)
twoje – (awest. - twa)

opracowanie na podstawie:

Jacek Jarmoszko, Polsko-iranskie dziedzictwo jezykowe...


https://www.facebook.com/Zaratusztrianie/posts/1611655068871351